SON DAKİKA
Yılmaz Altunsoy
Adakale
19 Ekim 2016, Çarşamba
Kim demiş Lozan’ da İsmet Paşa layık-ı veçhi ile ülkemizi temsil edemedi diye… Koç gibi de temsil etmiş. Aman efendim yok elviye-i selaseden Batum’ u istememiş, yok 12 adaları dava etmemiş, yok Kıbrıs’ ı İngilizlere terk etmiş, yok Misak-ı Milli sınırlarını müdafaa etmemiş, yok Halep, yok Kerkük…
Varsın Musul, Kerkük, Batum, burnumuzun dibindeki Ege Adaları, Batı Trakya bizim olmasın, varsın bunlar için hiçbir talepte bulunulmasın. Ne olacak sanki boz bozlak bir sürü ada, ne olacakmış Batum, ne işe yarayacak Batı Trakya, hele Halep, Kerkük aman istemezük bize Adakale’ yi verselerdi yeterdi ama onu da vermedi zalimler. 
Daha ne yapsın İsmet Paşa, Adakale için elinden geleni yaptı. Lozan görüşmelerinin inkıtaaya uğraması pahasına da olsa Adakale konusunda sonuna kadar ısrarcı oldu. İngiliz Heyeti anlamaz Adakale’ nin ne kadar kıymettar olduğunu, Adakale uğruna nerelerden vazgeçildiğini… Ne bilsin elin İngiliz’i. Biz bile yeni yeni öğreniyoruz Adakale’ nin ne kadar mühim bir vatan parçası olduğunu ve uğruna ne fedakâr ve verimkâr olduğumuzu.
Eee yanlış mı İsmet Paşa’ nın bu talebindeki ısrarı ? Adakale bizde kalabilseydi fena mı olurdu yani. Zengin petrol yatakları olmasa da, Kıbrıs Adası kadar büyük ve stratejik önemi haiz bulunmasa da, Yunan adaları kadar burnumuzun içinde değilse de, Batum kadar verimli ve geniş arazileri yoksa da, Batı Trakya ve Halep gibi yoğun evladı Fatihan orada yaşamasa da, Adakale işte adı üstünde hem ada hem de üzerinde kale var besbelli. Hangi Yunan adasında kale var ki sanki.
Nerede mi bu Adakale ? Romanya’ da dostlarım yanlış duymadınız Romanya’ da. Romanya ile Sırbistan arasında akan Tuna nehri üzerinde ve toplam büyüklüğü 160 bin metrekare olan bir adacık… Fatih tarafından fethedilen ve 500 yıl Osmanlı idaresinde kalan Romanya (Eflak-Boğdan) malumunuz Sultan Abdülhamit Han’ ın ilk dönemlerinde, İttihatçıların halt etmesi ile girdiğimiz 93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus harbinden sonra imzalanan Berlin Anlaşması ile 1878 yılında bağımsızlığını kazanmıştı. Bu anlaşmada sehven bahsedilmeyen ve şeklen Lozan’ a kadar bize ait olan Adakale’ de yaklaşık beşyüz altıyüz civarında Türk yaşarmış, Lozan ile bu ahali Romanya vatandaşı haline gelmiş.  
İşte bu muazzam vatan parçası(!) için İsmet paşa canını dişine takmış ve cansiperane mücadele etmiş, hatta öyle bir an gelmiş ki neredeyse görüşmeler tıkanma noktasına gelmiş. İsmet Paşa’ nın bu destansı mücadelesi (!) Ankara’ dan gelen bir telgraf ile sona ermiş ve Adakale Romanya’ ya bırakılmış. 
Adakale ne durumda mı şimdi ? 1968 yılında Çavuşesku tarafından Tuna nehri üzerinde yapımına başlanan Demirköprü barajının altında kalmış, ahalisi oraya buraya dağılmış, bir kısmı Demirel döneminde Türkiye’ ye getirilmiş. Yani Lozan’ da almış olsaydık bile, sular seller ile elimizden çıkması mukaddermiş…
Ağzı olan herkes konuşuyor… İşte size bir vatan toprağı için İsmet Paşa ve beraberindeki heyetin Lozan’ da verdiği mücadeleden bir örnek… Bir daha Lozan hezimet falan demeyin, aklınıza hep bu Adakale gelsin, unutmayın, unutturmayın…. Haa bir de Limni adası var… neyse o başka bir yazının konusu olsun….